Dit jaar vindt Open Monumentendag al voor de dertigste keer plaats in Vlaanderen. Wat begon als een kleinschalig evenement om monumenten in de kijker te zetten, groeide uit tot het grootste culturele eendagsevenement van Vlaanderen.

Speciaal voor die gelegenheid doen Guido Knops en Piet Jaspaert, twee van de pioniers die Open Monumentendag 30 jaar geleden naar Vlaanderen brachten, hun verhaal.

De pioniers
"We zijn niet begonnen met Open Monumentendag om aanklacht te doen tegen zaken die verwaarloosd waren, of om als actiegroep op te treden.", vertelt Piet, die in 1989 verantwoordelijk was voor de sponsoring bij de Kredietbank.

Guido werkte op dat moment voor de Koning Boudewijnstichting. Hij vult aan: "We wilden op een positieve manier aandacht creëren voor monumentenzorg bij het beleid, want het was met de monumentenzorg in Vlaanderen niet zo schitterend gesteld op dat ogenblik."

Ook wijlen Edgard Goedleven, die destijds Afdelingshoofd Monumenten en Landschappen was, speelde als een van de oprichters van Open Monumentendag een belangrijke rol.

Guido Knops: "Frankrijk en Nederland begonnen midden jaren '80 als eerste met het organiseren van Open Monumentendag. Goedleven had de ambitie om dat ook in Vlaanderen te realiseren."

Een sterke samenwerking van bij het begin
Open Monumentendag was vanaf het begin een samenwerking tussen verschillende partners. In 1989 sloegen onder andere de VRT, Toerisme Vlaanderen, Confederatie Bouw, Monumenten en Landschappen, de Koning Boudewijnstichting en de Kredietbank de handen in elkaar. Elk van de partners bracht een aantal middelen in en organiseerde mee de eerste Open Monumentendag in Vlaanderen.

Onze noorderburen bleken een belangrijke bron van inspiratie te zijn voor Open Monumentendag, zo vertelt Guido: "Van hen hebben we het idee overgenomen om de kracht van Open Monumentendag op het lokale niveau te leggen: gemeenten waren van in het begin de trekkers. Zij bepalen welke monumenten worden opengesteld en werken hun programma volledig zelfstandig uit."

Boudewijn 60-40 en de doorbraak van Open Monumentendag
Op 7 september 1990 werd koning Boudewijn 60 jaar en in 1991 zou hij 40 jaar koning zijn. In die viering kreeg ook Open Monumentendag een plaats: er werden bijkomende middelen voorzien vanuit deze feestelijkheden, waardoor het budget ongeveer werd verdubbeld.

Piet Jaspaert: "1990 was een doorbraak. Waar we in 1989 ongeveer 200 000 bezoekers telden, waren dat er 500 000 een jaar later. Ik denk dat Open Monumentendag een band gelegd heeft tussen het monument en de mens. Tussen een locatie en de gemeenschap errond, want dat is ook de kans tot het overleven van een monument: een monument dat niet leeft, sterft en verdwijnt."